مقاله ادبیات کودک و نوجوان
دسته بندی | تاریخ و ادبیات |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 20 کیلو بایت |
تعداد صفحات | 17 |
دریافت فایل
*مقاله ادبیات کودک و نوجوان*
ادبیات کودک و نوجوان
مهدی حجوانی
برگرفته از: دانشنامه زبان و ادب فارسی
آثار مکتوب تخیّلی و هنرمندانهای که یا برای کودکان و نوجوانان نوشته شده باشد، یا، بدون چنین قصدی، چنان خلق شده باشد که توجّه و علاقة آنان را برانگیزد.
با این تعریف، ادبیّات شفاهی، که درواقع مادر ادبیّات مکتوب است، از محدودة ادبیّات کودک و نوجوان خارج میشود. «تخیّلی و هنرمندانه» بودن این ادبیّات نیز، که بر جنبة زیباییشناختی، هنری و خیالپردازانة آن در بازآفرینی واقعیّات تأکید دارد، آن را از نوشتههای غیرتخیّلیِ وفادار به ثبت واقعیّات، به قصد آموزش یا ایجاد مهارت در مخاطب، جدا میسازد.
عبارتِ «برای کودکان و نوجوانان» هم به این معنی است که آنچه بهصورت مقاله یا داستان دربارة کودکان و نوجوانان نوشته شده باشد و مخاطب آن بزرگسالان باشند و نثر و پرداختش در خور فهم بچّهها نباشد، مصداق این تعریف نخواهد بود.
جملة «چنان خلق شده باشد که....» ناظر بر آثاری است که نویسنده برای بچّهها ننوشته، ولی مخاطب کودک و نوجوان پیدا کرده و بعدها در حوزة این ادبیّات راه یافته است؛ مانند اولیور تویست ، اثر چارلز دیکنز .
اغلب متون نظری ادبیّات کودک و نوجوان سرزمین ما از این نکته غفلت ورزیده و این ادبیّات را صرفاً «نوشتهها و سرودههایی» دانستهاند که «ارزش ادبی یا هنری دارند و برای کودکان و نوجوانان پدید میآیند» (نک:.میرهادی،«ادبیّات کودکان و نوجوانان»، ج 2، ص 164). در چنین تعریفی، ادبیّات کودک فقط به ادبیّاتی منحصر شده است که آگاهانه و با قصد قبلی برای کودکان و نوجوانان نوشته میشود، در حالی که در تعریف این مقاله، ادبیّات کودک و نوجوان ممکن است بدون در نظر گرفتن مخاطبان کودک نیز نوشته شود و سپس مقبول آنان بیفتد. به عبارت دیگر در این تعریف، هر دو رویکردِ مخاطب محور و ادبیّات محور، که می توان آنها را با هم تلفیق کرد، اعتبار دارند. عدّهای نیز، در تعریف ادبیّات کودک، جوهرة ادبی آن را انکار کرده و برای آن شأنی صرفاً ارتباطی قائل شدهاند.از صاحبان چنین نظری، مثلاً، نیکولاس تکر (نک:.هانت، ص20) و سیّدعلی کاشفی را، در ایران، میتوان نام برد(نک: کاشفی خوانساری، ص 19ـ29). در برخی متون قدیمتر، وقتی که از ادبیّات کودک سخن رفته است، ادبیّات را به مفهوم دوم به کار بردهاند: «در فرهنگ روان شناسی و آموزش و پرورش، ادبیّات کودکان به مجموعة آثار یا نوشتههایی (کتابها و مقالات) گفته
میشود که به وسیله نویسندگان متخصّص برای مطالعة آزاد کودکان تهیّه می شود و در همة آنها ذوق و سطح نضج کودکان مورد توجّه است (شعارینژاد، ص 29).
در چنین تعریفی، رویکرد به ادبیّات کودک بیشتر تعلیم و تربیتی است. این تلقّی از ادبیّات کودکان به ادواری بازمی گردد که هنوز تفکیک روشنی بین آثار ادبی هنرمندانه و آثار آموزشی نبوده و بهعبارت دیگر ادبیّات کودک استقلال نداشته و همچون شاخهای از تعلیم و تربیت مطرح بوده است.
امّا لفظ ادبیّات در تعریف این مقاله به معنی موضوعی مستقلّ است که بهعنوان اثری هنری شناخته میشود، و نه کلیّة نوشتههای مربوط به موضوعی خاصّ، مثلاً «ادبیّات کاربرد کامپیوتر در خانه» یا «ادبیّات سیاسی» ( فرهنگ آکسفرد ، ص. 728 ).
در تعریف «کودک و نوجوان» نیز، که مفهومی اعتباری است و باید حدود آن از لحاظ سِنّی روشن شود، در حوزههای گوناگون مانند روانشناسی، ادبیّات، آموزش و پرورش، فقه و حقوق (قانون مدنی، قانون کار) اختلاف نظر هست و مرزبندیهای گوناگونی برای آن صورت گرفته است (ذاکرشهرک و بهداد، ص.76ـ79).
در حوزة ادبیّات کودک و نوجوان ایران، از اوایل دهة شصت، دربارة سالهای دورة کودکی و نوجوانی، این جدول متداول شده است: گروه سنّی الف.. سالهای پیش از دبستان و سال اوّل دبستان؛ گروه سنّی ب.. سالهای دوم و سوم دبستان؛ گروه سنّی ج...سالهای چهارم و پنجم دبستان؛ گروه سنّی د.. دورة راهنمایی؛ گروه سنّی ه... سالهای دبیرستان.
نویسنده ادبیّات کودک. .نویسندة ادبیّات کودک و نوجوان یا کسی است که با قصد قبلی و در نظر گرفتن مخاطبی از پیش تعیینشده اثر خود را خلق میکند، و یا نویسندهای است که بههنگام نوشتن کاملاً آزادانه و بدون در نظر گرفتن مخاطبی معیّن عمل کرده است، امّا در حین نوشتن، کودک درونش فعّال شده و اثرش یا به سنجش ناقدان و کارشناسان ادبیّات کودک و نوجوان و یا به ذوق و سلیقة خود کودکان و نوجوانان پسندیده و پذیرفتة بچّهها شده است. گاه نیز نویسندة این نوع ادبیّات خود کودک یا نوجوانی است که نوشتهاش از قوّت ادبی برخوردار است و مصداق ادبیّات کودک و نوجوان واقع میشود.
- ۳ بازديد
- ۰ ۰
- ۱ نظر
15 استراتژی موثر برای تربیت بهتر نوجوانان
چگونه می توانیم نوجوانان خود را بر پایه آموزه های دینی تربیت کنیم به گونه ای که به افرادی دوست داشتنی، اخلاق گرا، سالم و محترم تبدیل شوند؟
اگرچه خانواده ما هنوز در میانه این راه قرار دارد اما در ادامه 15 استراتژی موثر فرزندپروری برای سالهای نوجوانی که تاکنون آموخته ایم را با شما به اشتراک خواهم گذاشت.
1- به خدا توکل داشته باشیم. وقتی باور داریم که خداوند از آفرینش ما هدفی داشته، سعی نمی کنیم زندگی دیگران، از جمله نوجوانان خود را به کنترل در آوریم.
بقیه مطلب اینجاست